Τι είναι το Γλαύκωμα?

Το γλαύκωμα είναι η δεύτερη σε συχνότητα αιτία απώλειας όρασης στις αναπτυγμένες χώρες. Το γλαύκωμα είναι ένα σύνολο παθήσεων που προκαλούν μια οπτική νευροπάθεια δηλαδή μία προοδευτική βλάβη του οπτικού νεύρου. Το οπτικό νεύρο βρίσκεται πίσω από το βολβό και τον συνδέει με τον εγκέφαλο, μεταφέροντας ένα ηλεκτρικό σήμα το οποίο γίνεται αντιληπτό στον εγκέφαλο σαν όραση. Είναι μια νόσος αθόρυβη αφού δεν προκαλεί συμπτώματα γιατί έχουμε απώλεια της περιφέρειας της όρασης που δεν είναι αντιληπτή. Στο γλαύκωμα προκαλείται απώλεια των οπτικών νευρικών ινών κυρίως λόγω αυξημένης πίεσης εντός του οφθαλμού. Δεν είναι όμως μόνο η ενδοφθάλμια πίεση που παίζει ρόλο.

Τι προκαλεί το Γλαύκωμα?

Η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση σαφώς και αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου του γλαυκώματος, ωστόσο δεν αποκλείεται γλαύκωμα να παρουσιάσουν και άτομα με φυσιολογικά επίπεδα πίεσης στο μάτι. Στο γλαύκωμα υπάρχει ένας αλγόριθμος στον οποίο πολλές μεταβλητές παίζουν ρόλο για την οπτική νευροπάθεια που δημιουργείται. Εκτός της πίεσης του ματιού και η αρτηριακή πίεση παίζει σημαντικό ρόλο. Άλλοι παράγοντες που έχουν μελετηθεί και παίζουν ρόλο στο γλαύκωμα είναι ανατομικοί όπως το πάχος του κερατοειδούς, η διαμόρφωση της γωνίας του προσθίου θαλάμου (η γωνία που σχηματίζει ο κερατοειδής με την ίριδα), η διαμόρφωση του οπτικού νεύρου και του αγγειακού του δικτύου, το πάχος των γαγγλιακών κυττάρων από τα οποία ξεκινούν τα οπτικά ινίδια που σχηματίζουν τις οπτικές ίνες του νεύρου. Έτσι πολλές φορές μπορεί η πίεση να είναι υψηλή, χωρίς όμως το οπτικό νεύρο να έχει διαταραχθεί. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται οφθαλμική υπερτονία, δεν χρειάζεται θεραπεία παρά μόνο προσεκτική και συχνή παρακολούθηση και δείχνει ότι η ενδοφθάλμια πίεση δεν είναι ο μόνος παράγοντας που οδηγεί σε γλαύκωμα κάνοντας τη διάγνωση του γλαυκώματος μια δύσκολη και απαιτητική υπόθεση που σίγουρα περιλαμβάνει μια μελέτη πολλών παραμέτρων και όχι απλά μια μέτρηση της πίεσης του ματιού. Αντιστρόφως ανάλογα μπορεί να υπάρχει ενδοφθάλμια πίεση εντός εύρους φυσιολογικών ορίων αλλά μολαταύτα να υπάρχει οπτική νευροπάθεια η οποία διαπιστώνεται στις ειδικές εξετάσεις ανίχνευσης γλαυκώματος όπως είναι τα οπτικά πεδία και η φασματική οπτική τομογραφία συνοχής (OCT), γλαύκωμα φυσιολογικής πίεσης. Αξιοσημείωτοι παράγοντες κινδύνου είναι:

• κληρονομικότητα (οικογενειακό ιστορικό)
• προχωρημένη ηλικία (γήρανση)
• διαβήτης
• υπέρταση
• μύωπία
• μαύρη φυλή
• μακροχρόνια χορήγηση κορτιζόνης, ιδίως τοπικά (κολλύρια)
• τραυματισμός οφθαλμού
• αγγειακές παθήσεις
• οφθαλμικές φλεγμονές

Ποιοι είναι οι κυριότεροι τύποι Γλαυκώματος?

• Γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας (χρόνιο απλό γλαύκωμα – το συχνότερο): Είναι εντελώς ασυμπτωματικό. Ο οφθαλμός δείχνει φυσιολογικός και η απώλεια όρασης γίνεται χωρίς να είναι αντιληπτό. Οι ασθενείς δεν αντιλαμβάνονται της παρουσία της νόσου γιατί η κεντρική όραση συνήθως προσβάλλεται στα τελικά στάδια της νόσου δίνοντας την εντύπωση καλής όρασης. Το χρόνιο απλό γλαύκωμα διαγιγνώσκεται συνήθως σε τυχαίο έλεγχο ρουτίνας και κυριολεκτικά ‘κλέβει’ σιωπηλά την όραση. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικός ο προληπτικός έλεγχος.
• Γλαύκωμα κλειστής γωνίας (οξύ γλαύκωμα): Η ενδοφθάλμια πίεση είναι εξαιρετικά υψηλή και η όραση πάρα πολύ θολή. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονα με έντονο πόνο στον οφθαλμό και κοκκίνισμα. Το οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας χρειάζεται άμεση θεραπεία και αντιμετώπιση π.χ. με σταγόνες για την μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Εάν η πίεση παραμένει σε αρκετά υψηλά επίπεδα απαιτείται χειρουργική επέμβαση
• Γλαύκωμα φυσιολογικής πίεσης: παρουσιάζεται σε άτομα που διαθέτουν οπτικό νεύρο με πολύ μεγάλη ευαισθησία, ικανό να επηρεάζεται και από τιμές ενδοφθάλμιας πίεσης που για τους περισσότερους θεωρούνται απόλυτα φυσιολογικές

Έχω Γλαύκωμα και τώρα τι?

Ο ενδελεχής έλεγχος σε κάθε εξέταση ρουτίνας του ασθενούς για τον αποκλεισμό κάποιας μορφής γλαυκώματος καθίσταται επιβεβλημένος. Αυτό είναι αναγκαίο να γίνεται με μελέτη γλαυκώματος και όχι μόνο με μια απλή μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Όλοι άνω των 40 ετών είναι αναγκαίο να υποβάλλονται σε οφθαλμολογικό έλεγχο κάθε δύο χρόνια, ιδίως αν υπάρχει κληρονομικότητα γλαυκώματος. Σκοπός της εκάστοτε θεραπείας είναι η αποτροπή της επιδείνωσης της κατάστασης, αφού το γλαύκωμα θεωρείται μία μη αναστρέψιμη ασθένεια. Αποτελεσματική θεραπεία για την εξαφάνιση του γλαυκώματος δεν υπάρχει. Αλλά με τις κατάλληλες μεθόδους προλαμβάνεται η παγίωση της πάθησης και προστατεύεται επαρκώς το οπτικό νεύρο. Επιπλέον μειώνεται η ενδοφθάλμια πίεση σε περίπτωση που είναι υψηλή.

Στα αρχόμενα γλαυκώματα μια μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης στα 17-18 mmHg μπορεί να είναι αρκετή για να αναστείλει την εξέλιξη της νόσου. Σε προχωρημένα γλαυκώματα τα ασφαλή επίπεδα της πίεσης είναι πολύ χαμηλότερα, ακόμα και στα 10-12 mmHg. Ο υπολογισμός της επιθυμητής ενδοφθάλμιας πίεσης-στόχου καθώς και ο τρόπος επίτευξής της πρέπει να εξατομικεύονται αφού γίνει μια καμπύλη πίεσης με μετρήσεις 24ώρου.

Αν και τα σύγχρονα αντιγλαυκωματικά φάρμακα είναι πολύ αποτελεσματικά, ιδιαίτερα στην περίπτωση του χρόνιου απλού γλαυκώματος, κάποιοι ασθενείς μπορεί να μη ρυθμίζονται σωστά και πρέπει να αναζητούνται άλλοι τρόποι θεραπείας, όπως η χρήση Laser ή και χειρουργικές θεραπείες.

Γλαυκώματα που προκαλούνται από την εναπόθεση σωματιδίων στη γωνία, όπως στα σύνδρομα ψευδοαποφολίδωσης και διασποράς χρωστικής, απαντούν καλά σε θεραπείες Laser, όπως το SLT. Φλεγμονώδη γλαυκώματα αντιμετωπίζονται πολύ καλύτερα με την τοποθέτηση βαλβιδικών μηχανισμών. Μορφές γλαυκώματος όμως, όπως το οξύ γλαύκωμα και τα γλαυκώματα που σχετίζονται με τον φακό (φακομορφικό, φακολυτικό), έχουν κατεξοχήν χειρουργική αντιμετώπιση.

Ασθενείς με οριακά αυξημένη πίεση (π.χ. 24-25 mmHg) και αρχόμενες αλλοιώσεις στην εξέταση των οπτικών πεδίων μπορεί να βοηθηθούν περισσότερο με επεμβάσεις μικρής κλίμακας (MIGS), όπως η καναλοπλαστική ή η τοποθέτηση iStents, που συχνά συνδυάζεται με την επέμβαση του καταρράκτη.

Αυτές όμως οι «μη διηθητικού τύπου» (χωρίς διάνοιξη νέας αποχετευτικής οδού) επεμβάσεις δεν είναι αρκετά αποτελεσματικές για προχωρημένα γλαυκώματα με υψηλή ενδοφθάλμια πίεση και σοβαρή γλαυκωματική βλάβη. Σε αυτές τις περιπτώσεις η αποτελεσματικότερη επέμβαση εξακολουθεί να είναι η τραμπεκουλεκτομή, παρά τις όποιες πιθανές παρενέργειες.

Οι αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν δεν είναι πάντα εύκολες. Σημαντικότατο ρόλο παίζει η εμπειρία του εξειδικευμένου στο γλαύκωμα χειρουργού, που θα σχεδιάσει τη στρατηγική αντιμετώπισης και θα γνωστοποιήσει στον ασθενή ότι η αντιμετώπιση του γλαυκώματος δεν είναι οριστική, αλλά χρειάζεται συνεχή παρακολούθηση. Δυστυχώς οι αντιγλαυκωματικές επεμβάσεις έχουν ημερομηνία λήξης. Είτε πρόκειται για επεμβάσεις μικρής κλίμακας είτε για την κλασική τραμπεκουλεκτομή, η αποτελεσματικότητά τους φθίνει με το πέρασμα του χρόνου.

Οι επεμβάσεις γλαυκώματος είναι από τις σοβαρότερες στην οφθαλμολογία. Απαιτούν εμπειρία, αφοσίωση και άριστη γνώση της ποικιλίας των διαθέσιμων επεμβάσεων και της κάθε χειρουργικής τεχνικής. Οι εξειδικευμένοι χειρουργοί του Athens Eye Hospital γνωρίζουν ότι η σωστή αντιμετώπιση του γλαυκώματος είναι μια μάχη με το χρόνο. Κάθε εγχείρηση δεν προσαρμόζεται απλώς στις ανάγκες του συγκεκριμένου ασθενή, αλλά σχεδιάζεται με την πιθανότητα μια νέας επέμβασης, όταν η παλιά χάσει τη λειτουργικότητά της. Στοιχεία των επεμβάσεων που άλλοι αγνοούν ή θεωρούν «λεπτομέρειες», εμείς τα θεωρούμε σημαντικά. Σταθερός μας στόχος η διαφύλαξη της όρασης και της υγείας του κάθε ασθενή.